CogniFit - Kognizioa eta Zientzia Kognitiboa

Zer da Kognizioa? Esanahia eta Definizioa

Zer da kognizioa? Hitza latinezko cognoscere errotik dator, "ezagutzea" esan nahi duena. Ezagutzaz, normalean ezagutzarekin zerikusia duen guztiari egiten diogu erreferentzia. Beste era batera esanda, ikaskuntzaren edo esperientziaren bidez eskuratu dugun informazio pilaketa.

Definiziorik onartuena informazioa pertzepzioaren bidez prozesatzeko gaitasuna da (gure zentzumen ezberdinen bidez jasotzen ditugun estimuluak), esperientziaren bidez lortutako ezagutzak eta informazio hori guztia integratzeko aukera ematen diguten gure mundua ebaluatzeko eta interpretatzeko gure ezaugarri pertsonalak. Iturri ezberdinetatik jasotzen dugun informazioa (pertzepzioa, esperientzia, sinesmenak...) asimilatu eta prozesatzeko eta ezagutza bihurtzeko dugun gaitasuna da. Gure garapen intelektualaren eta esperientziaren parte diren prozesu kognitibo desberdinak barne hartzen ditu, hala nola ikaskuntza, arreta, memoria, hizkuntza, arrazoibidea, erabakiak hartzea, etab.

Diziplina ezberdinek aztertu dute, hala nola, neurologia, psikologia, antropologia, filosofia... Hala ere, psikologia kognitiboa izan zen sakontzen hasi zena informazioa prozesatzeak jokabidean nola eragiten zuen eta buruko prozesu ezberdinek ezagutzak eskuratzean zer erlazio zuten. Psikologia kognitiboa 1950eko hamarkadaren amaieran sortu zen garai hartako konduktismo nagusiaren aurka. Piaget eta Vigotsky bezalako egileek panorama zientifikoa irauli zuten garapenari eta ikaskuntza kognitiboari buruzko teoriekin, gaur egun oraindik indarrean daudenak. 60ko hamarkadatik aurrera, kognizioaren eta trebetasun kognitiboekiko interesa nabarmen hazi zen, eta sortutako ikerketek prozesu horiei buruz gehiago ezagutzeko aukera eman zigun.

Neuroirudiaren aurrerapenek ikerketa hauei ulermen fisiologiko eta neuroanatomikoan laguntzen lagundu dute. Hau garrantzitsua da prozesu kognitiboak ulertzeko eta nola eragiten duten gure portaeran eta emozioetan.

Prozesu kognitiboak

Zer dira prozesu kognitiboak? Prozesu kognitiboak ezagutza berriak barneratzeko eta ezagutza horietatik abiatuta erabakiak hartzeko erabiltzen ditugun prozedura gisa uler ditzakegu. Prozesu kognitibo hauetan funtzio kognitibo ezberdinek dute zeresana: pertzepzioa , arreta , memoria, arrazoibidea... Funtzio kognitibo horietako bakoitzak elkarrekin lan egiten du ezagutza berriak integratzeko eta gure inguruko munduaren interpretazio bat sortzeko.

• ARRETA PROZESU KOGNITIBO GISA: Arreta estimulu edo jarduera batean kontzentratzea ahalbidetzen duen prozesu kognitiboa da, gero sakonago prozesatzeko. Arreta eguneroko egoeren garapenerako oinarrizko funtzio kognitiboa da, eta egunero egiten ditugun zeregin gehienetan erabiltzen da. Izan ere, gainontzeko prozesu kognitiboak kontrolatu eta erregulatzen dituen mekanismotzat hartu da: pertzepziotik (zentzumenetara iristen ez diren estimuluei arreta jarri ahal izateko arreta behar dugu) ikaskuntza eta arrazoiketa konplexuetaraino.

• MEMORIA PROZESU KOGNITIBO GISA: Memoria iraganeko informazioa kodetu, gorde eta berreskuratzeko aukera ematen duen funtzio kognitiboa da. Memoria ikasteko oinarrizko prozesu bat da, identitate sentimendua sortzeko aukera ematen diguna eta. Memoria mota asko daude, hala nola epe laburreko memoria , hau da, informazioa denbora tarte labur batean gordetzeko gaitasuna (gogoratu telefono-zenbaki bat paperean idatzi arte), eta epe luzeko memoria , denbora luzez gordetzen ditugun oroitzapen guztiak dira. Epe luzeko memoria talde txikiagoetan zati daiteke, memoria deklaratiboa eta memoria prozedurazkoa. Memoria deklaratiboa hizkuntzaren eta hezkuntzaren bidez lortutako ezagueretan datza (2. Mundu Gerra 1945ean amaitu zela jakiteak bezala), baita esperientzia pertsonalen bidez ikasitako ezagutzak (nire amonak egiten zidana gogoratuz). Prozedurazko memoriak errutina bidez ikasteari egiten dio erreferentzia (gidatzen edo bizikletan ibiltzen ikastea). Beste memoria mota batzuk entzumen-memoria , testuinguru-memoria , izendapena eta ezagupena dira.

• PERTZEPZIOA PROZESU KOGNITIBO GISA : Pertzepzio kognitiboak gure zentzumen ezberdinetatik jasotzen ditugun estimuluen bidez mundua antolatzeko eta ulertzeko aukera ematen digu, hala nola ikusmena, entzumena, dastamena, usaimena eta ukimena. Jende gehienak zentzumenak ezagutzen dituen arren, badaude ezezagunak diren beste zentzu batzuk, hala nola propiozepzioa (inkontzienteki gure posizioa espazioan hautematen duten estimuluak eta orientazio espaziala epaitzen duten estimuluak) eta interozepzioa (hori da gure organoen pertzepzioa gure gorputzetan. Gose edo egarri noiz gauden jakiteko aukera ematen diguna). Estimuluak jaso ondoren, gure garunak informazio guztia integratzen du, memoria berri bat sortuz.

• HIZKUNTZA PROZESU KOGNITIBO GISA: Hizkuntza ahozko hitzaren bidez gure pentsamenduak eta sentimenduak adierazteko gaitasuna da. Gure buruari eta munduari buruz daukagun informazioa komunikatzeko eta antolatzeko eta transmititzeko erabiltzen dugun tresna da. Hizkuntza eta pentsamendua elkarrekin garatzen dira eta estu lotuta daude, elkarri eragiten diote elkarri.

• PENTSAmendua PROZESU KOGNITIBO GISA: Pentsamendua oinarrizkoa da prozesu kognitibo guztietarako. Jasotako informazio guztia integratzeko eta gertaeren eta ezagutzaren arteko harremanak ezartzeko aukera ematen digu. Horretarako, arrazoiketa, sintesia eta problemak ebaztea (funtzio exekutiboak) erabiltzen ditu.

• IKASKUNTZA PROZESU KOGNITIBO GISA: Ikaskuntza informazio berria gure aurretiko ezagutzetan sartzeko erabiltzen dugun prozesu kognitiboa da. Ikaskuntzak jokabideak edo ohiturak bezain anitzak dira, hortzak garbitzea edo ibiltzen ikastea, eta sozializazioaren bidez ikasten dugun ezagutza. Piaget eta beste egile batzuek ikaskuntza kognitiboaz hitz egin dute gure sistema kognitiboan sartu eta hura aldatzeko informazioaren prozesu gisa.

Prozesu kognitiboak modu naturalean edo artifizialki, kontzienteki edo inkontzienteki gerta daitezke, baina normalean azkar gertatzen dira. Prozesu kognitibo hauek etengabe eta gu konturatu gabe funtzionatzen dute. Esaterako, kalean goazela eta semaforo bat gorri jartzen ikusten dugunean, erabaki bat hartzeko (gurutzatu edo ez gurutzatu) esaten digun prozesu kognitiboari ekingo diogu. Egiten dugun lehenengo gauza semaforoan arreta jartzea da, gure bistatik gorria dela ikus dezakegu. Milisegundo gutxitan, gure memoriatik gogoratzen dugu semaforoa gorria denean ez duzula gurutzatu behar. Seguruenik, hemen hartuko dugu gure lehen erabakia: itxaron argia berde piztu arte, edo eskuinera eta ezkerrera begiratu (arreta berriro aldatuz) autorik datorren ikusteko eta azkar zeharkatzeko erabakia hartzeko.

Hobe al dezakezu kognizioa?

Posible al da kognizioa hobetzea? Jarraian, kognizioa eta errendimendu kognitiboa hobetzera zuzendutako tresna bat dago:

COGNIFIT-KO ESTIMULAZIO KOGNITIBOKO PROGRAMA: Plastizitate sinaptikoa eta neurogenesia prozesuak aztertzen dituzten neurologo eta psikologo kognitibo talde batek diseinatu zuen programa hau. Egunean 15 minutu baino ez dituzu behar (astean 2-3 aldiz) zure kognizioa suspertzeko. Programa hau sarean dago eskuragarri, eta erabilera pertsonalerako, ikertzaileentzako, osasuneko profesionalentzako eta eskoletarako programa espezifikoak ditu.

CogniFit-en estimulazio kognitiboko ariketek eraginkortasunez ebaluatzen dituzte oinarrizko 20 funtzio kognitibo baino gehiago , zeinak argi definituta dauden eta helburu-kontrol objektibo baten menpe daudenak, milaka emaitzetan oinarritutako adinaren eta irizpide demografikoen emaitza estandarizatuak eskaintzen dituena.

Ariketa interaktibo desberdinak ordenagailuan praktikatu ditzakezun garun-joko dibertigarri gisa aurkezten dira. Saio bakoitzaren ostean, CogniFit-ek argazki zehatz bat aurkeztuko du, erabiltzailearen egoera kognitiboaren bilakaera erakutsiz. Gainera, haien errendimendu kognitiboa beste erabiltzaileekin alderatzen du.

Neurozientziek eta garunaren plastikotasuna aztertzeak zerbait erakutsi badigute, zenbat eta gehiago erabili zirkuitu neuronal bat, orduan eta indartsuagoa da. CogniFit-en estimulazio kognitiboaren programak gure prozesu kognitiboak aztertzeko funtzionatzen du. Pertsona bakoitzaren egoera kognitiboa ulertzeko gai garenean, prestakuntza kognitiboko programa pertsonalizatu bat eskaintzen diegu. Zeregin zailenetan zentratuz gero, konexio neuronal berriak sortu eta ezartzen ari garela bermatuko da, gero eta indartsuago joango direnak zenbat eta gehiago trebatu.

ESTRES MAILA MURRIZTU: Estresak kortisol maila handitzen du, eta horrek axoietako mielina erasotzen du eta informazioa modu eraginkorrean transmititzea eragozten du. Gure bizitzako estresa murrizteko gai bagara, baliteke gure kognizioa hobetzeko gai izatea, estresa murrizteak konexio sinaptikoak hobetzen dituelako. Jarrera positiboa mantentzeak sormen handiagoa egiten digu arazoak konpontzerakoan, eta ziurrenik kognitiboki malguagoak egiten gaitu.

MEDITAZIOA: Meditazioak gure ezagutzan ere lagun dezake. Azken urteotan, gero eta ikerketa gehiago aritu dira meditazioak prozesu kognitiboetan dituen ondorioak aztertzen. Kontzentrazioa eta arreta kontzientea eskatzen du, esan bezala, zirkuitu funtzional berriak sortzeko garrantzitsuak direnak. Ikerketak ideia hori onartzen duela dirudi, eta meditazioa arretaren, memoriaren, funtzio exekutiboen, prozesatzeko abiadura eta kognizio orokorraren hobekuntzekin erlazionatu da.

ARIKETA FISIKOA: Ariketa batzuk egiteak ere hobetu dezake. Ez du jarduera bereziki biziak izan behar. Izan ere, 45 minutuz ibiltzeak astean 3 aldiz memoria eta arrazoimena hobetzen dituela dirudi (funtzio exekutiboak), eta Tai-Chi praktikatzeak funtzionamendu exekutiboa hobetzen du batez ere.

Erreferentziak: Shatil E (2013). Entrenamendu kognitiboa eta jarduera fisikoaren prestakuntza konbinatuak gaitasun kognitiboak hobetzen al ditu bakarka baino gehiago? Lau baldintza ausazko kontrolatutako saiakuntza bat adineko heldu osasuntsuen artean. Aurrealdea. Zahartzea Neurosci. 5:8. doi: 10.3389/fnagi.2013.00008 • Korczyn AD, Peretz C, Aharonson V, et al. - Ordenagailu bidezko prestakuntza kognitiboak CogniFit-ekin hobetu zuen errendimendu kognitiboa ordenagailu-joko klasikoen eraginaren gainetik: adinekoen esku-hartze prospektibo, ausazko eta itsu bikoitzeko azterketa. Alzheimerra eta dementzia: Alzheimerraren Elkartearen aldizkaria 2007; 3(3):S171. • Shatil E, Korczyn AD, Peretz C, et al. - Prestakuntza kognitibo informatizatua erabiliz adineko subjektuetan errendimendu kognitiboa hobetzea - Alzheimer's & Dementia: The Journal of the Alzheimer's Association 2008; 4(4):T492. • Verghese J, Mahoney J, Ambrose AF, Wang C, Holtzer R. - Erremedio kognitiboaren eragina adineko sedentarioen ibilaldian - J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2010eko abendua;65(12):1338-43. • Evelyn Shatil, Jaroslava Mikulecká, Francesco Bellotti, Vladimír Burěs - Telebistan oinarritutako prestakuntza kognitiboak laneko memoria eta funtzio exekutiboa hobetzen ditu - PLOS ONE 2014ko uztailaren 03a. 10.1371/journal.pone.0101472. • Gard T, Hölzel BK, Lazar SW. Meditazioak adinarekin lotutako gainbehera kognitiboan izan ditzakeen ondorioak: berrikuspen sistematikoa. Ann NY Acad Sci. 2014ko urtarrila; 1307:89-103. doi: 10.1111/nyas.12348. 2. • Voss MW et al. Garun-sareen plastikotasuna adineko helduen ariketa-entrenamenduaren ausazko esku-hartze proba batean. Aurrez zahartzea neurosciak. 2010eko abuztuak 26;2. pii: 32. doi: 10.3389/fnagi.2010.00032.